W dniu 16 lutego 2021 r. na stronie Rady Ministrów pojawiła się informacja o przyjęciu projektu ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw. Następnie projekt został skierowany w dniu 19 lutego 2021 r. do Sejmu.
Projekt jest już trzecią próbą dostosowania polskiego prawa do przepisów Unii Europejskiej. Zastrzeżenia w zakresie dostępu społeczeństwa, w tym organizacji ekologicznych do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska sformułowała Komisja Europejska w uzasadnionej opinii z dnia 7 marca 2019 r. (uchybienie nr 2016/2046), a wcześniej były one wielokrotnie i bez skutku podnoszone przez organizacje społeczne. Dotyczyły one m.in. kwestii niemożności wstrzymania wykonania decyzji środowiskowej czy braku możliwości uczestniczenia organizacji ekologicznych w postępowania o wydanie decyzji inwestycyjnych (np. pozwolenia na budowę czy pozwolenia wodnoprawnego), przed którymi wydano decyzję środowiskową, a także przewidzianych w tzw. specustawach ograniczeń w zakresie możliwości uchylania decyzji inwestycyjnych po upływie określonego (bardzo krótkiego) czasu od rozpoczęcia jej realizacji.
Pomimo tego, że aktualny projekt w sposób znaczący zmieniono w stosunku do projektu z dnia 19 maja 2020 r., który został poddany konsultacjom publicznym, to jednak obecnego projektu nie poddano ponownych konsultacjom. Za wystarczające projektodawca uznał dołączenie raportu z konsultacji publicznych poprzedniej wersji projektu do aktualnie procedowanego, pomimo tego, że uwagi społeczeństwa dotyczyły innej treści zmienianych przepisów.
Takie traktowanie konsultacji publicznych projektu, który dotyczy właśnie istotnych uprawnień społeczeństwa, jego udziału w postępowaniach oraz możliwości skutecznego kwestionowania rozstrzygnięć dotyczących ochrony środowiska, trudno uznać za prawidłowe, zwłaszcza że wcześniejsze projekty w znacznej mierze nie odpowiadały na zarzuty postawione przez Komisję Europejską, a były jedynie próbą utrzymania status quo, w którym decyzje środowiskowe są kwestionowane przed sądem a sama inwestycja jest w trakcie realizacji.
Autorka: radczyni prawna dr Beáta Filipcová